Τα βαρβαρικά φύλα και έθνη – Κρίση και παρακμή

Η πρώτη επαφή με ένα γερμανικό λαό έγινε από τον Μάριο το 107 π.Χ., περίπου, όταν και νίκησε τους Τεύτονες και τους Κίμβρους στη νότιο Γαλλία. Το 58 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ κατεδίωξε τους Σουηβούς που κατείχαν ένα μέρος της Γαλατίας (της σημερινής Γαλλίας) πέρα από το Ρήνο. Αργότερα ο αυτοκράτορας Αύγουστος (30 π.Χ.-14 μ.Χ.) προσπάθησε να επεκτείνει τη ρωμαϊκή κυριαρχία στη Γερμανία,σχέδιο που δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει καθώς οι λεγεώνες του εκεί έπεσαν σε ενέδρα γερμανικών φυλών το 9 μ.Χ. στον Τευτοβούργιο Δρυμό και κυριολεκτικά διαλύθηκαν. Αυτό ανάγκασε τους Ρωμαίους να φτιάξουν μία σταθερή συνοριακή γραμμή από οχυρά κατά μήκος του Ρήνου και να μην επιχειρίσουν ποτέ να ξαναεπιτεθούν στην κυρίως Γερμανία.

Παρόμοιες συνοριακές γραμμές δημιουργήθηκαν στο Δούναβη και στον Ευφράτη. Οι περισσότεροι από τους γειτονικούς λαούς της αυτοκρατορίας ήταν γερμανικοί, και οι Ρωμαίοι τους αποκαλούσαν βαρβάρους (λέξη που είχαν πρωτοχρησιμοποιήσει οι Έλληνες που αποκαλούσαν έτσι όλους τους μη-Έλληνες) από τους ακατανόητους, για Ρωμαίους, ήχους των γλωσσών τους που έμοιαζαν με "βαρ-βαρ". Οι βάρβαροι είχαν συγκροτήσει τις δικές τους κοινωνίες και ήταν πολύ καλοί τεχνίτες, αλλά οι Ρωμαίοι, επειδή ο τρόπος ζωής τους διέφερε ριζικά από εκείνο των βαρβάρων, τους θεωρούσαν αγρίους και απολίτιστους. Σε καιρούς ειρήνης υπήρχε επαφή και εμπόριο ανάμεσα στους Ρωμαίους και στους γειτονικούς τους λαούς. Όμως η αυτοκρατορία αποδυναμώνεται και μαζί της αποδυναμώνονται και τα σύνορά της. Οι Γότθοι έκαναν επιδρομές ως το Αιγαίο μέχρι το 269 μ.Χ. που ηττήθηκαν σε μάχη κοντά στη Ναϊσσό, οι Φράγκοι έφτασαν μέχρι τις ακτές της Ισπανίας, ενώ στην Ανατολή οι Πέρσες αρχίζουν να προελαύνουν και το 260 μ.Χ. αιχμαλωτίζουν τον αυτοκράτορα Βαλεριανό μετά από μία καταστροφική ήττα των Ρωμαίων. Μεταξύ 268 μ.Χ. και 270 μ.Χ. η σύμμαχος της Ρώμης στην ανατολή και βασίλισσα της Παλμύρας Ζηνοβία, θα φτιάξει ένα εφήμερο κράτος με αρκετές ρωμαϊκές επαρχίες μέχρι να σταλεί στρατός να την αντιμετωπίσει. Αυτήν την εποχή οι αυτοκράτορες είναι στρατιωτικοί που ανεβαίνουν στην εξουσία με τη δύναμη του στρατού που διοικεί ο καθένας, ενώ η Σύγκλητος βλέπει τη δύναμή της να περιορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό.Οι περισσότεροι αυτοκράτορες, τώρα, κατάγονται από τις επαρχίες και δεν έχουν ουσιαστικούς δεσμούς με τη Ρώμη, και από αυτούς πάρα πολλοί ήταν από την Ιλλυρία και γι’αυτό αυτή η περίοδος (235 μ.Χ. - 284 μ.Χ.) ονομάζεται περίοδος των Ιλλυριών αυτοκρατόρων.

Το 284 ανέρχεται στο θρόνο ένας στρατιωτικός από την Ιλλυρία, ο Διοκλητιανός, και αντιλαμβάνεται ότι η αυτοκρατορία είναι πολύ μεγάλη για να διοικείται από έναν άνθρωπο. Για να λύσει αυτό το πρόβλημα εγκαινιάζει το σύστημα των τετραρχιών. Η αυτοκρατορία χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα:

• Μικρά Ασία, Συρία Αίγυπτος, Θράκη που διοικεί ένας αύγουστος
• Βαλκάνια, που διοικεί ένας καίσαρ
• Ιταλία, Ιλλυρία και Αφρική που διοικεί ένας αύγουστος
• Γαλλία, Ισπανία και Βρετανία που διοικεί ένας καίσαρας

Ακόμη, χωρίζει τις παλαιές επαρχίες σε πολλές μικρότερες για να διοικούνται καλύτερα. Έτσι τα προβλήματα σε κάθε περιοχή λύνονταν ευκολότερα και γρηγορότερα, ενώ υπήρχε πάντα στρατός εκεί κοντά για να αντιμετωπίσει τυχόν εισβολείς. Το σύστημα λειτούργησε όσο ο Διοκλητιανός βρισκόταν στην εξουσία, ως ένας από τους αυγούστους. Μόλις αποσύρθηκε, ξέσπασαν εμφύλιοι πόλεμοι μεταξύ των διαφόρων τετραρχών, μέχρι η αυτοκρατορία να ενωθεί ξανά υπό έναν αυτοκράτορα, τον Μέγα Κωνστατίνο το 324 μ.Χ. Οι βάρβαροι, όμως δεν είχαν εξουδετερωθεί, και τους επόμενους δύο αιώνες θα συνέχιζαν να επιτίθενται με σφοδρότητα. Το 378 ο αυτοκράτορας Ουάλης σκοτώνεται στη μάχη της Αδριανούπολης μεταξύ Ρωμαίων και Βησιγότθων. Το 395 μ.Χ. αρχηγός των Βησιγότθων γίνεται ένας πρώην αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού, ο Αλάριχος, που τελικά το 410 μ.Χ. θα τους οδηγήσει στη Ρώμη την οποία κατέλαβαν και στη συνέχεια λεηλάτησαν για έξι ημέρες προτού κατευθυνθούν στη νότια Γαλλία και την Ισπανία.Το 410 μ.Χ. είναι η χρονιά που οι ρωμαϊκές λεγεώνες αποχωρούν από τη Βρετανία και την αφήνουν στο έλεος των Σαξόνων, των Άγγλων και των Ιούτων από τα ανατολικά, και των Ιρλανδών Κελτών από τα δυτικά.

Αυτή την εποχή ένας νεός λαός κάνει την εμφάνισή του, οι Ούννοι. Οι Ούννοι είναι τουρκικός λαός, συγγενής με τους Μογγόλους, και κατάφεραν να διασχίσουν τις στέπες και να νικήσουν Κινέζους, Πέρσες και πολλούς βαρβαρικούς λαούς.Δημιούργησαν ένα τεράστιο κράτος από το Ρήνο μέχρι τις στέπες της Ρωσίας, και υπέταξαν πολλούς λαούς. Ο σημαντικότερος αρχηγός τους ήταν ο Αττίλας. Με τον Αττίλα, οι Ούννοι φτάνουν στο απόγειο της δύναμής τους.Η ανατολική και η δυτική αυτοκρατορία του πληρώνουν τεράστια ποσά για την ασφάλειά τους και όλοι οι γύρω λαοί τον τρέμουν. Το 451 ο Αττίλας εισβάλει στη Γαλατία όπου ένας συνασπισμός Ρωμαίων και Βησιγότθων και άλλων Γερμανών, υπό το στρατηγό Αέτιο, καταφέρνει να τον αναχαιτίσει στα Καταλαυνικά πεδία.Όμως, τον επόμενο χρόνο, ο Αττίλας εισβάλλει στην Ιταλία και, χωρίς κανείς να μπορεί να τον σταματήσει, κατευθύνεται προς τη Ρώμη. Όλα έδειχναν ότι η αιώνια πόλη θα καταστρεφόταν αλλά μετά από μία συνάντηση με τον πάπα (και ίσως επειδή τα στρατεύματά του είχαν προσβληθεί από επιδημίες, ή και γιατί δεν ήθελε να αποκλειστεί στην Ιταλία) ο Αττίλας αποφασίζει να επιστρέψει στο στρατόπεδό του στην Ουγγαρία χωρίς να φτάσει στη Ρώμη. Το 453 μ.Χ. πεθαίνει και η αυτοκρατορία των Ούννων διαλύεται. Το 455 μ.Χ. οι Βάνδαλοι με αρχηγό το Γιζέριχο καταλαμβάνουν και, με τη σειρά τους, λεηλατούν τη Ρώμη.